Jacob Cats, Sinne- en minnebeelden (1627)

Table of contents ↑

← Content: PreviousContent: Next →

Inverte, et avertes. [27]


beeld027

Back to top ↑
158 ↓

PLUTARCH. IN MORALIB.
Ut pueris cum terrentur personis, damus eas in manus, & versatas ostendimus inanes, ut discant non timere, ita conveniet adhibita ratione res specie terrificas excutere, ut cum viderimus non esse quod apparent, contemnamus.

SEN. DE TRANQ.
Sciamus omnia aeque levia esse, extrinsecus diversas facias habentia, introrsus pariter vana.

159 ↓
'Tis maer een niet, die't wel besiet.
Wilt ghy de swaerste straf van liefdes vierschaer weten?
Sy wort in onse tael een blauwe scheen geheten;
Y! dat's een bitebau die yeder een ontsiet,
Maer keert het spoock eens om, ten is so leelijck niet.
Dat ghy, o vryer, noemt 'tgewenschte goet te derven,
Is (na dat ick het vat) u eerste vryheyt erven:
Gheen quaet is sonder goet, voor die het wel beleyt;
Sy neemt u oock de vrees die u de koop ontseyt.

Inverte, & avertes.
Larva quod est pueris, id amantibus esse repulsam.
Tam puer arcitenens, quam Cytherea iubent:
Frons in utraque quidem metuenda, sed inspice tergum,
Aut levis hinc cortex, aut cava pinus erit.
Quid gemis optatae te spe cecidisse puellae?
Pristina libertas hinc tibi salva redit.
Spes sublata metum quoque sustulit: Arrige mentem,
Fronte quod horrendum est, ludicra terga gerit.

Qui le voit d'arriere, Ne faict que rire.
Le masque te faict p?ur: mais, mon amy, de grace,
Regarde, aussi le dos, non seulement la face;
Tu, qui plains grievement, ton malheureux amour
Y trouveras soulas, si prens un autre tour.

Although before, I seeme a foe,
Yet after am I nothinge soe.
If that you'le knowe the rigorous doome, that comes from Venus bench,
A broken shinne the forfaite is, for loosinge of your wench.
Is this that goblin from whose face, wee flie as beinge dreadfull?
Then turne the visard th'other waye, it is not halfe so fearefull.
That which with sorrow you complaine, to misse your hartes delight,
Is ease and libertie at will, if you could judge aright.
Tush, tush I say, no golde but hath his drose. (Bethinke you well,)
For shee that did your hope repulse, did feare away expell.

160 ↓
Let wat u ontset.
Ghy siet het momme-tuygh de kinders henen jagen,
Vermits sy dat alleen maer inder haest en sagen;
Maer wie het met ghemack en buyten vreese siet,
Die lacht met al het volck dat so becommert vliet.
Hoe wort een schielick mensch by wijlen omghedreven?
Yet, ick en weet niet wat, dat doet hem dicmael beven,
Maer t'is recht kinderwerc so licht te zijn beducht,
Hoort reden, eerje schroomt; en weeght, eer datje vlucht.

161 ↓
Pessimus interpres rerum, metus.
Horrendo pavidas hinc territat ore puellas,
Inde cavo risum cortice larva movet.
Deterior vero rerum sucurrit imago,
Et falsa miseros anxietate premit:
Auget homo proprios animo plerumque dolores,
Inque suam mens est ingeniosa necem.
Eia age terribilem rebus, miser, abripe larvam,
Ludicrus error erit, quod modo terror erat.

De vaine crainte, injuste plainte.
Le masque, regardé au front du faux visage,
Aux idiots enfans abbat tout le courage,
Mais qui voit l'autre bout, y trouve moins que rien,
Nous n'aurons point du mal, si nous le prenons bien.
SENECA.
Adhibe rationem difficultatibus, possunt & dura molliri, & angusta laxari, & gravia scite ferentes minus premere.

PLUTARCH. IN MOR.
Terror absentium rerum ipsa novitate falso augetur, consuetudo autem & ratio efficit, ut ea, etiam quae horrenda sunt natura, terrendi vim amittant.

PESSIMUS INTERPRES RERUM, METUS.
Timiditas est corruptio iudicii, aiunt Philosophi. Meticulosos utique non res, sed de rebus rumores, etiam incerti, & rosae (quod dicitur) umbra quandoque terret. saepe opinione amplius laboramus, quam re, ait Seneca, & quemadmodum aves inanis fundae sonus territare solet, ita nos non ad actum excitamur tantum, sed ad strepitum. Infirmi animi est, antequam malis opprimitur, queri; Propriumque est miserorum facile id credere quod minus volunt: utque corpora per nebulam, sic per metum res videntur maiores, adeo ut multi, rem quam metuunt, ipsi-met anticipent:
... Multos in summa pericula misit
Venturi timor ipse mali.
Reperti sunt qui dum in navi periclitarentur, non exspectata navis submersione, in mare sese praecipites dederunt. Miserum est mori ne moriamur. optime Sen. quid dementius quam angi futuris, nec tormento se reservare, sed accersere sibi miserias?

Vreesachticheyt bederft het oordeel: want soo haest als yemant den schrick in't lijf krijcht, een blase met de boonen (somen seyt) ja de schaduwe van een roose, soude hem den broeck ront setten. D'inbeeldinghe (seyt Seneca) ontset ons gemeenlijcken meer, als de sake selfs: en gelijck het gesnor van een ledigen slinger het ghevogelte vervaert maeckt, en doet opvlieghen: so verschricken wy ons niet alleenlijck van de slach, maer oock van't gedreun. En gelijck de gedaenten der lichamen grooter toonen in mistich weder, soo doen oock alle dingen door de vreese: in voegen datter veel door vreese van in gevaer te komen, dadelijck in het uyterste gevaer zijn vervallen. Men heeft menschen gevonden, die, t'schepe in noot wesende, hun selven uyt vreese van verdrencken, buyten boort hebben gheworpen, verdrenckende also, om niet te verdrencken, en stervende om niet te sterven. Wat isser geckelicker, seydt Sen. als met toekomende swaricheden sich selven te quellen?

162 ↓
1. CORINTH. 15. 54.
Doot waer is u prickel?
Het kint, aen wien een grijn in haest is voor-gecomen,
Wort vanden bleecken anxt ten hoogsten ingenomen;
Maer die het seltsaem tuygh aen alle kanten siet,
Vint slechts een leghe schors, en daerom schrict hy niet.
Wat schroomje voor de doot, o rechte pimpel-meesen?
T'is maer een bite-bau dat niet en is te vreesen
Voor die haer wesen kent. Hoe leelick datse schijnt
Doorgront haer rechten aert, en alle quaet verdwijnt.

163 ↓
Mors larvae similis, tremor hinc; nihil inde maligni.
Id mors est homini, trepidis quod larva puellis;
Excitat ingentes frons utriusque metus.
Larva fugat pueros, frontem, non terga, videntes;
Ast aliis risum posteriora movent.
Sensibus incurrit cum lurida mortis imago,
Hei mihi! quam multis spes animusque cadit.
At cui terga necis melior doctrina revelat,
Clamat, ades vitae mors melioris iter.

Le fol s'enfuit, le sage s'en mocque.
Comme, aux enfans, paroist le masque espouventable;
A l'homme ainsi la mort ressemble miserable,
Mais qui, de tous costés, ces monstres taste & voit,
En fin n'y trouve rien qu'espouvanter le doit.
CASSIOD. IN PSALM.
Quis mortem temporalem metuat, cui aeterna vita promittitur? Quis labores carnis timeat, quum se in perpetua requie noverit collocandum?

PSALM. 15. 15.
Toute sorte de morts des bien-aimés de l'eternel est precieuse devant ses yeux.

PHILIP. 1. 23.
Mon desir tend a desloger & estre avec Christ.

TREMOR HINC, NIHIL INDE MALIGNI.
Pudore suffundor quoties homines, solo naturae lumine illustratos, optimam illam philosophiam (mortis cogitationem dico) non tantum summopere coluisse, verum etiam mortalitati medium unguem ostendisse, comperio. Philippus, rex macedonum in mediis aulae delitiis, puerum voluit indies sibi acclamare; Hominem te memento, Philippe. Aegyptiis, inter epulandum, sceleton convivis exhibere solenne fuit, cum elogio: Mortui sic eritis. Hegesias, de animae immortalitate graviter disserendo, mortalitatis metum multis adeo excussit, ut sponte ad mortem properarent. Calcar mihi addunt homines futurae foelicitatis ignari, quo ita me componam, ut mortalitatis exuvias animose aliquando deponam. Et videor oculis fixis ac irretortis mortem me aspicere iam nunc posse. Et quidni id faciam? Non mundus, cum hinc decedam, me desideraturus est; plures enim ac meliores incolae illi supererunt. Non ego, cum moriar, mundum desiderabo; plurima enim, ipso meliora, me exspectant: in hoc ubique ingens est calamitas, extra hunc, summa futura est foelicitas.

Ick schame my t'elcken als ick bemercke dat menschen, door het ingheven vande nature alleenlijck gheleydet zijnde, van het beste deel der wijsheyt (ick segghe van de bedenckinghe des doots) niet alleenlijck veel hebben gehouwen, maer selfs dit leven gantsch weynich hebben geacht. Philips Coninck van Macedonien, midden inde weelde van een dertel hof, hadde een jongelinc gelast dach aen dach hem in d'oore te komen byten; Philips, gedenckt dat ghy een mensche zijt. Die van Aegypten hadden voor een gewoonte, in het vrolijckste van hare maeltijden, een gheraemte van een doot mensche te voorschijn te brengen, met een byreden aende genoode: doot zijnde, suldy aldus wesen. Hegesias leerde met soodanighen ghewichte vande onsterffelijckheyt der zielen, dat hy aen vele, niet alleenlijck de vreese des doots gheheelijck wech nam, maer oock lust dede krygen tot het sterven. Dusdanighe menschen, niet wetende van de toekomende ghelucksalicheyt, gheven my dagelijcx als een spoor, om dese bedenckinghe my gantsch en al gemeensaem te maken: Dies verhope ick oock (door Gods genade) de sake daer toe nu ghebracht te hebben, dat ick de doodt onder haer holle ooghen, sonder my t'ontstellen, soude derven aensien. En wat sou my doch van sulcx wederhouwen? De wereldt (of ick schoon van hier scheyde) en sal my niet eens missen, overmits sy noch inwoonders genoech, en beter als ic ben, sal blyven behouden: Ick van ghelijcke, en sal de werelt niet eens missen, want veel dinghen die beter zijn als sy, sullen my gewerden: Inde werelt is uytnemende ellendicheyt, buyten de werelt onuytsprekelijcke ghelucksalicheyt.

Back to top ↑

Sources and parallels


Back to top ↑

References, across this site, to this page: