Jacob Cats, Sinne- en minnebeelden (1627)

Table of contents ↑

← Content: PreviousContent: Next →

Res immoderata, cupido est. [39]


beeld039

Back to top ↑
230 ↓

SEN. 19. EPIST.
Qualem dicimus seriem causarum esse ex quibus nectitur fatum; Talem dicimus cupiditatem, altera ex fine alterius nectitur.

CLAUD.
At sibi cuncta petens nunquam saturanda Cupido,
Quae, velut immanes reserat dum bellua rictus,
Expleri pascique nequit: nunc flagrat amore,
Nunc gaudet, nunc maesta dolet rursusque resurgens
Exoritur, caesaque redit pollentius hydra.

231 ↓
Altijt na meer.
Als ick de liefste sach, doen woud' ic haer genaken;
Stracx riep ick om de spraec, flux haer te mogen raken,
Doen badt ick om een cus, en, schoon ick die bequam,
Noch vont ick dat mijn hert geen recht vernoegen nam.
Ick voelde des te meer mijn ziel geduerich hijgen,
Dus wenscht' ic boven dat een naerder pant te crijgen:
O lusten sonder end'! o wispeltuerich spel!
Al crijgt de hont een stuc noch gaept hy evenwel.

Res immoderata, cupido est.
Prima quidem fuerat dominam tibi cura videndi,
Altera, mox lateri iungere posse latus:
Istud & illud habes, sed & hoc, tibi lenis amica
Blanditias molles, aptaque verba dedit.
Oscula nunc poscis, det & oscula: nonne petetur
Mox illibatae virginitatis honos?
Et vorat, & properans ruit in nova frusta molossus,
Quodque petat cupidus semper amator habet.

Le chien, le Ieu, l'Amour, le feu,
Ne se contentent oncq de peu.
Qu'on donne au chien du pain, qu'on donne du fourmage;
Il gloute, sans mascher, & veut ja d'avantage.
Quel grand' faveur que faict la dame a son amant,
Rien ne luy oncq suffit, il va tousiours avant.

A thirstie Grounde is bad to lave:
Though much it hath, yet more would have.
You first desirde to see youre love, next, wish't you might come neare
And thirdly 'twas to speake to her, the fourth, to touch youre deare.
Th'next was to give a kisse. What then? both standinge in the dore;
To get a kisse againe of her and yet you would have more.
A lover by his mistris, and a hunter in his chase,
A marchant by his wares, the Soldier bolde and of good grace,
Goeth forward on from stepp to stepp, not shrinckinge for a sore,
And though the dogg hath gott one peece, yet still he lookes for more.
Staech na wat nieus.

232 ↓
Smact eten aen een dogh, hy staet met holle wangen
Om weder op een nieu geduerigh yet te vangen;
Het valt hem inden mont, het vaert hem inde keel,
En des al niet-te-min het is hem even veel.
Wat baet u groot gewin, of veelderhande schatten,
Indien ghy niet en droomt als op een nieu te vatten?
U winst en is maer wint, en doet u maer verdriet.
Want een die maer en sloct, en smaect de spijse niet.

233 ↓
Ad nova semper hians.
Ieiuno dominus cerealia frusta molosso
Obiicit, hic avido devorat ore cibum;
Et stat hians, aliamque oculos intendit in offam,
Semper & acceptis uberiora petit.
Nos molimur idem; nam si cui numine dextro
Eveniant nummi, praedia, census, agri,
Omnia conduntur, petitur nova praeda: futuri
Sic desiderio prodiga vita perit.

Plusieurs ont trop, nul n'a assez.
Quel bien peut avenir a la chiche avarice?
Tout, n'est pour assouvir, mais pour nourir le vice,
Jette au chien affamé, soit tant friant morceau,
Il gloute sans mascher, & cherce du nouveau.
MARTIAL. LIB. 12. EPIG.
Habet Africanus millies; & tamen captat,
Fortuna multis nimis dat, nulli satis.

SEN. LIB. 1. EPIST. 2.
Quid refert quantum illi in area, quantum in horreis iaceat? si alieno inhiet, si non quaesita, sed quaerenda computet: non enim qui parum habet, sed qui plus petit, pauper est.

GREGOR. IN MORAL.
Ars magna est, satiari.

AD NOVA SEMPER HIANS.
Est sapientiae magnitudinisque animi, ait Cicero, quid amiseris, oblivisci; quid recuperaveris, cogitare. In utroque contrarium plerumque faciunt homines; parta enim sine voluptate fere demittunt; amissa autem veris & spirantibus lachrimis deplorant. Pueri, lusoria plurima iis licet dederis, si unum atque alterum modo auferas, reliquis omnibus, per iram ac indignationem abiectis, plorant. Idem plerisque hominum solet accidere; vel unum aliquod dispendium magna commoda iniucunda ac insipida solet reddere. Mobilis ac inquieta est mens hominis, nunquam se tenet, ait Seneca. Optat libertatem servus, civitatem libertus, civis divitias, dives nobilitatem, nobilis regnum, rex in Deorum numerum referri vult, tonare propemodum ac fulminare cupiens: adeo eius, quod semel transierit modum, nullus est terminus, ait Epictetus. Optime hebraeus sapiens, iustus sumit cibum, & replet animam suam; venter autem impiorum insatiabilis.

T'is wijsheydt en grootmoedicheydt (seydt Cicero) watmen verloren heeft te vergheten, watmen ghewonnen heeft te ghedencken.
De gierigaert doet in beyde reghel recht het teghendeel; want verliest hy maer een kleyn deel van 't ghene hy alreede ghewonnen heeft, hy schreyt tranen met tuyten; niet onghelijck in sijn doen met de kinderen, aen dewelcke schoon men veel poppe-goedt en speel-dinghen heeft ghegheven, indienmen maer yet wes haer af en neemt, sy stellen't op een krijten, en werpen't al daer henen. Indien daer-en-teghens de gierigaert staegh in winste is, noch ist al niet.
Want ghelijck een hondt met een open kele ontfanght het broodt datmen hem toewerpt, en 'tselve terstondt, gheheel en sonder smaeck, inslickt, en naer het nieuwe loert; insghelijcx al wat hem 'tgheluck toesendt, sluyt hy knap in sijn koffers, wachtende al weer op het toekomende.
Ellendighe menschen! de rechtveerdighe (seydt Salom. Prover. 13. 25.) eet dat sijn ziele sadt werdt, maer der godtloosen buyck heeft nimmermeer ghenoech. 'T is konste versaedt te werden.
IOHAN. 4. 13. ende 6. 35.
Buyten Godt gheen versadinghe.

234 ↓
Ey let op desen hont: het broot hem toegeworpen
Dat schijnt hy sonder smaeck als in het lijf te slorpen,
En siet! van stonden aen so staet hy even graegh,
Het schijnt, hy draeght een wolf verholen inde maegh.
Schier op gelijcken voet so leven alle menschen,
Hoe wel de saken gaen, noch isser yet te wenschen;
En soo daer yemant vraeght, waerom het soo geschiet,
Het goet, dat ons vernoeght, en is op aerden niet.

235 ↓
Improbis nulla est satietas.
Dum data frusta vorat, nondum bene mansa, molossus;
In nova semper hians, & nova frusta ruit.
Cum nunquam praesens homini ferat hora quietem,
Nec satis id, quod adest, pectora nostra iuvet.
Cum desiderio semper gemat aegra futuri,
Atque aliud nobis mens, aliudque petat;
Hic patrium non esse solum, sedesque beatas,
Discite: sunt alio gaudia vera loco.

PROVERB. 27. 20.
Le sepulchre & le gouffre sont jamais rassasiés, aussi ne sont iamais les yeux des hommes.
Puis que le c?ur humain au chien est tant semblable,
Que nostre esprit tousiours demeure insatiable;
Faisons conclusion, que ce qu'a l'homme faut,
N'est en ce monde icy, mais est logé plus haut.
IOHAN. 4. 14.
Omnis qui bibet ex aqua hac iterum sitiet, qui autem biberit ex aqua quam ego dabo ei, non sitiet in aeternum.

PSALM. 16. 11.
Satietas gaudiorum in conspectu Dei.

IMPROBIS NULLA EST SATIETAS.
Nemini mortalium, divina providentia, tam exactae foelicitatis gaudia unquam obtigere, ut non aliquid relictum ei esset, quod gemeret. Hic censu cum exuberet, obscuro loco natum se queritur; ille, maiorum stemmate clarus, domesticae rei tenuitatem detestatus, mallet latere; iste nobilitate opibusque conspicuus, coelibem se queritur; alius amans & amatus coniugioque foelix, orbitatem deflet. Est, cui foecundae uxoris gaudia, aut filiorum luxus, aut filiarum petulantia obnubilat. Denique, quocunque te vertas, ubique, quod cum status tui conditione rixeris, affatim invenies. Quid externa loquor? hoc ipsum corpusculum tuum excute, semper in eo querulum aliquid, & quod te offendat, obvium erit. Quid mirum? homines qui in alieno habitant, semper de aliqua domicilii parte conqueruntur; idque ea de causa, quod domum istam conductitiam, pro arbitrio, instaurare non possint. Idem nobiscum est: nam cum de aliquo identidem membro querulus animus nobiscum expostulat, inquilinos esse, & supellectilem, non ei loco, ex quo brevi sit emigrandum, sed domicilio isti perpetuo (quod & frugi pater familias hic solet) aptandam esse, sedulo monet.

Geen mensche ter werelt werter, door Godes beschickinge, tot so volmaeckten gheluck oyt verheven, of hem en werdt altijdt yet wat ghelaten, 't welck hem quelt. Dese, rijck zijnde van goederen, beklaecht dat hy van slechte ouders gheboren is: ghene, wel van goeden huyse, maer arm zijnde, hadde liever erghens in den doncker van een slecht gheslachte te schuylen: De derde, rijck en edel zijnde, sucht, om dat hy eenich en onghetrout is: De vierde gheluckelijck ghehout wesende, treurt alleenlijck door gebreck van kinderen: Men vinter welcker blyschap over haer kindersalighe vrouwen wert ingebonden, of door de slampamperie van hare sonen, of door de geylicheyt ende veylicheyt van hare dochters: Int korte, werwaerts datmen sick went, men sal aller weghen stoffe vinden, om sich over syne gheleghentheyt te misnoegen. Ist vreemt? Luyden die in ghehuerde huysen woonen, claghen altijdt van dit of gint deel haerder wooninghe, om redenen dat sy in de selve niet en mogen maken en breken, gelijckmen in eygen doet. 't Is met ons al het selve, t'een of t'ander lidt is staech ontstelt, tot een vast teycken dat wy hier maer huerlingen en zijn. 't Welck alsoo wesende, laet ons dan van soodanighen huysraedt ons selven versorghen; niet die nu in dit huerhuys, maer die hier naermaels in ons eyghe en eeuwighe wooninghe ons sal te passe comen, ghelijck sulcx (oock hier in dese tydelijcke dingen) het werck is van een sorghvuldich vader des huysghesins.
Noyt heeftet yemant hier soo klaer,
Of 't hapert noch al hier of daer.

Back to top ↑

Sources and parallels


Back to top ↑

References, across this site, to this page: